Adriana Prodeus w rozmowie o 16. edycji MFFA ANIMATOR

Adriana Prodeus z MFFA ANIMATOR jest od samego początku, czyli od 2008 roku. Od lat pełni funkcję selekcjonerki i moderatorki, ale również uczestniczy w festiwalowych debatach. Na co dzień wykłada w Instytucie Sztuki PAN, gdzie specjalizuje się w awangardzie i filmie animowanym. Jest również kuratorką programów filmowych, m.in. w Anthology Film Archive w Nowym Jorku, Giornate del Cinema Muto w Pordenone czy na Festiwalu Nowe Horyzonty. Przez ostatnie 3 lata była również selekcjonerką Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.
 Oczywiście skupimy się na rozmowie dotyczącej 16. edycji MFFA Animator, która startuje już 21 czerwca. Czego możemy się spodziewać w najbliższych dniach?

---

16 edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmów Animowanych Animator, w tym roku rozpoczyna się wcześniej. Dlaczego?

Zaproponowałam nową datę, 21 czerwca na otwarcie festiwalu i moment letniego przesilenia. Wejdziemy w ulubioną porę roku wraz z „Czarodziejką z Księżyca”, nawiązując do seriali anime, które zdobyły popularność w polskiej telewizji, głównie na kanale Polonia 1 w latach 90.Tegoroczna odsłona Animatora będzie trwała 5 dni. Pokażemy ponad 200 filmów. Od 26 do 30 czerwca część filmów będzie dostępna także online.

Co zobaczymy w nowym cyklu programowym anime?

Kultura japońska w Polsce cieszy się ogromnym zainteresowaniem, co roku fani mangi i anime przybywają na Festiwal Fantastyki Pyrkon, z którym nawiązaliśmy współpracę. Przez lata była to u nas nisza i wciąż niewiele wiemy o historii tego kina. Nie gatunku czy stylu, ale ogromnego zjawisk, którego korzenie sięgają głęboko. Dlatego zaproponowałam nową sekcją programową. W ramach Krzyształów Anime pokażemy klasykę: nowelowe „Memories” z 1995, którego twórcą był Katsuhiro Ōtomo, najbardziej znany z „Akiry”. Kultowe „Ghost in the shell” z tego samego roku, które będzie szansa obejrzeć na wielkim ekranie.  Dokument o legendarnym Satoshi Konie, twórcy trylogii: „Perfect Blue”, „Paprika” i „Millenium actress”, które stały się inspiracją dla Aronofskiego przy „Requiem dla snu” czy dla Nolana przy „Incepcji”. Kon zmarł młodo w 2010 roku, a jego dorobek wciąż inspiruje widzów na całym świecie.
Zobaczymy też "ON-GAKU: Our Sound" – rock musical animowany prawie w całości przez reżysera Kenjiego Iwaisawę, w którym główną rolę gra japońska legenda alternatywnego rocka - Shintaro Sakamoto. To muzyczna komedia, którą pokażemy w wersji z audiodeskrypcją i tłumaczoną na PJM.
Anime zaistnieje też w retrospektywie Keiichi Hary – tegorocznego gościa i jurora. Jego film „Lonely Castle in the Mirror” pokażemy prapremierowo uczestnikom i uczestniczkom Pyrkonu. A w ramach festiwalu zaprezentujemy jeszcze wielokrotnie nagradzaną „Miss Hokusai” - adaptację książki, na podstawie której scenariusz napisała Miho Maruo, która również będzie gościnią Animatora.

To Twoja pierwsza edycja Animatora w nowej roli. Jakie wyzwania niesie ze sobą 16. odsłona Festiwalu?

Festiwal istnieje od 2008 roku. Jego założycielami byli Wojtek Juszczak i Marcin Giżycki. Animator ewoluował przez lata. Marcin, aż do śmierci w październiku 2022 roku, wytyczał autorski ton programu i dzielił się swoimi fascynacjami. Nie wszyscy wiedzą, że np. tworzył limeryki.
W tym roku chcemy uczcić postać Giżyckiego, stąd retrospektywa jego filmów, w której poznamy go jako twórcę niezależnego w amerykańskim sensie tego słowa. Obejrzymy jego amerykańskie dokumenty z lat 90. o Lovecrafcie, Ursuli von Rydingsvard czy Jerzym Sołtanie, a także rozmaite rekonstrukcje i eksperymenty z materią, jakie przez lata prowadził w swoim domowym studiu. Odbędzie się też spotkanie poświęcone pośmiertnie wydanej książce „Kino artystów i artystek. Od Meliesa do Maciunasa” oraz wspólna lektura fragmentów „Limeryków i inne wierszyków własnych i zapożyczonych”, pięknie wydanych, opatrzonych ilustracjami autora. Urządzamy je w kawiarni Kociak, która wiem, że ma szczególne znaczenie dla poznaniaków. Niedawno została pięknie odrestaurowana i zaprasza fantastycznym neonem, który pięknie koresponduje z tym Kina Muza.
Odniesień do literatury będzie więcej. Zaprosiliśmy berliński Festiwal Filmów Poetyckich ZEBRA, spośród ogromnego zbioru filmów inspirowanych poezją wybrane zostały animacje nawiązujące do utworów Szymborskiej czy Brechta oraz twórców, którzy jeszcze nie są tłumaczeni w Polsce. Trwa Rok Szymborskiej, stąd pomysł, aby warsztaty Animacja w Praktyce adresowane do początkujących twórców, odnosiły się do dzieł noblistki.

Kadr z filmu “Lonely Castle in the Mirror”, 2022, reż. Keiichi Hara

Od 2017 roku Animator kwalifikuje do Oscara. To ogromne wyróżnienie.

Tak, Grand Prix w Międzynarodowym Konkursie Filmów Krótkometrażowych skraca ścieżkę do nominacji do nagrody Amerykańskiej Akademii. Cztery konkursy są sercem Festiwalu Animator. W tym roku padła rekordowa liczba zgłoszeń w konkursie filmów pełnometrażowych. Ten rodzaj kina rozwija się w ekspresowym tempie. Wszystkie konkursowe filmy będą oceniały międzynarodowe jury, z których składów oraz parytetów jestem bardzo dumna. Widzowie też będą mogli oddać swój głos i przyznać nagrodę. A jeśli chcieliby mieć wpływ na filmy, które nie znalazły się w naszym wyborze, tylko trafiły do „salonu odrzuconych”, to okazję stwarza Animator Bez Selekcji. Podczas Pyrkonu oraz w Klubie Festiwalowym w Pawilonie można oglądać filmy, które mają szansą na „dziką kartę” i być dzięki temu włączone do oficjalnej selekcji. Decyduje wyłącznie widownia.

Hasłem tegorocznej edycji jest „poszukiwanie siebie”, co za nim stoi?

Hasło, które zaproponowałam odnosi się do zmian przełomowych na planie zbiorowym, indywidualnym, nawiązuje też do procesu, w jakim jest sam festiwal. To nieskończony proces, pytanie, które raz po raz zadajemy sobie: gdzie i jak siebie widzę? 

Ogłosiliśmy open calla, skierowanego do artystów, reżyserów, twórców eksperymentujących z animacją. Otrzymaliśmy ponad sto zgłoszeń. Pokażemy z nich te, które najbardziej nas zaintrygowały. Ze zgłoszeń wyłoniliśmy też Dudek Pulit, osobę stojącą za tegoroczną czołówką Animatora, jej film „Choice” rozpoczyna jeden pokaz. Drugi zaś Kenya Hara, którego wystawę można oglądać w Muzeum Narodowym. W tej sekcji zobaczymy też portugalski film pełnometrażowy My Grandfather’s Demons, w reżyserii Nuno Beato.
Inspirowany hasłem Festiwalu jest także Animated Queer Show, w programie tego wydarzenia znajdzie się dyskusyjny panel poświęcony odmieńczej tożsamości oraz performansy z animacją oraz VJ i DJ sety, wszystko zaprogramowane we współpracy ze Stowarzyszeniem Stonewall i Pozqueer.

Kadr z filmu „Demony Mojego Dziadka” reż. Nuno Beato

Kiedy poznamy laureatów 16. edycji MFFA ANIMATOR?

Wręczenie nagród odbędzie się 25 czerwca o godz. 20 podczas uroczystej gali. Przygotowujemy ją we współpracy z Uniwersytetem Artystycznym. Wieczór uświetni mapping, który wypełni przestrzeń Atrium przy al. Marcinkowskiego 29. Pełen program Festiwalu jest już dostępny na animator-festival.com Zachęcam, by z naszych propozycji stworzyć własną ścieżkę tematyczną – swoją wersję festiwalowego programu. Jestem bardzo ciekawa wyborów Festiwalowiczek i Festiwalowiczów.

Program i bilety na animator-festival.com