O kawałku gumy słów kilka

Zrewolucjonizowały nie tylko rynek obuwniczy, ale świat mody w ogóle. Współczesny kopciuszek prędzej po balu zgubi Air Maxa niż błyszczący pantofelek. Adidasy, trampki, sneakersy, pepegi…

---

Cofnijmy się

Początków produkcji obuwia, które zrewolucjonizowało rynek dopatrywać się można już w początkach XIX w. Dokładnie w tamtym czasie powstały pierwsze plimsollsy; projekt obuwia składającego się z gumowej podeszwy i wierzchniej warstwy wykonanej z materiału. Model opracowany został przez Liverpool Rubber Company w 1830 roku jako obuwie plażowe - wcześniej znane jako „sand shoe”. Użyteczność butów nowego typu bardzo szybko sprawiła, że stał się on nieodłącznym elementem stylu casualowego.

Narodziny gigantów

W tym roku mija dokładnie 100 lat od powstania jednej z najbardziej liczących się firm w produkcji obuwia sportowego - Keds (pierwotnie Peds). Od początku  celem nadrzędnym firmy była odpowiedź na oczekiwania szczególnie płci żeńskiej, co najlepiej obrazuje  niezmieniony do dziś slogan marki  „Ladies First Since 1916”. W ofercie Keds znajdują się tenisówki prawdopodobnie w każdym kolorze, a wzornictwem firma  pozostawia konkurencję wciąż daleko w tyle. Mało kto wie, że trampki tej marki były ulubionym obuwiem Marilyn Monroe. Faktem jest również, że „zagrały rolę” u boku Patricka Swayze na nogch Baby w  kultowym „Dirty Dancing”.

Swoje 108 urodziny świętuje w tym roku inna kultowa marka, która zrewolucjonizowała na dobre rynek obuwniczy. W 1908 roku Marquis M. Converse wypuszcza na rynek pierwszy model tenisówek pod nazwą All Stars przeznaczony stricte dla koszykarzy. Początkowo trampki przyjęte zostały z dozą dystansu. Wszystko zmieniło się za sprawą jednego człowieka, koszykarza drużyny Akron Firestones. Charles „Chuck” H. Taylor na tyle skutecznie rozpromował model All Stars-ów, że dziś nie sposób mówić o Conversach nie wspominając przy tym o Taylorze. Równie wielkim zainteresowaniem cieszył się wydany w 1974 roku model o nazwie One Star. W przeciwieństwie do poprzednika charakteryzował się tym, że w większości modeli warstwa wierzchnia była jednolita, bez białej gumy na palcach, natomiast boczną część buta zdobiła gwiazda.

Prawdziwy jednak boom przypada na lata 50. i 60. Conversy noszą wszyscy, wszędzie i do wszystkiego. Dzieciaki na podwórkach, studenci na uczelniach, gwiazdy telewizji. Pokazują się w nich ikony, takie jak Bob Marley czy James Deane. Buty szybko  przestają funkcjonować jako produkt przemysłu obuwniczego, a stają się symbolem samym w sobie. Co zdecydowało o fenomenie kawałka gumy i materiału? Prawdopodobnie to wypadkowa, na którą złożyła się m.in. konsekwencja z jaką firma od początku tworzy swoje buty, uniwersalizm obuwia, a przede wszystkim kawał dobrego marketingu Taylora, którego śmiało można nazwać ojcem chrzestnym Conversów.

W międzyczasie również w USA powoli swój potencjał buduje dzisiejszy gigant w produkcji odzieży, obuwia i akcesoriów sportowych - Nike, a wcześniejszy Blue Ribbon Sports(RBS) założony w roku 1964. Duet Knight i Bowerman, który w początkach swojej działalności zajmował się importem i dystrybucją obuwia pochodzącego z Japonii, bardzo szybko projektuje własne modele. Pierwsze buty z motywem słynnej łyżwy powstały w garażu Bowermana i znane są dzisiaj światu pod nazwą Cortez. Nie sposób w kilku zdaniach opisać historii i ciekawostek związanych z działalnością firmy. Na uwagę zasługuje jednak sposób, w jaki Bowerman miał wynaleźć nową podeszwę dla sportowych butów do joggingu. Podobno wlał gumę do gofrownicy i tak oto wykształciła się całkowicie nowa forma, która miała zrewolucjonizować rynek obuwniczy. Prawdziwym hitem okazało się wprowadzenie do konstrukcji obuwia powietrza. Opatentowany sposób amortyzacji początkowo ukryty był w podeszwie buta, dopiero jakiś czas później został wyeksponowany na zewnątrz. Był to strzał w dziesiątkę i tak powstała nowa i jedna z najlepiej sprzedających się linii Nike - Air Max.

W 1906 roku na rynek wchodzi New Balance - firma założona przez W. J. Riley’a, która obecnie zasila szeregi czołowych producentów obuwia i odzieży sportowej. Przy projektowaniu butów za cel producent obrał sobie poprawę wygody i poczucia równowagi , stąd też nazwa New Balance. Głośno o NB robi się w 1976 roku, gdy magazyn Runner’s World mianuje model M320 najlepszymi butami roku. Kilka lat później firma wypuszcza model M990, który zapoczątkował najbardziej zaawansowaną serię NB.

W Stanach Zjednoczonych powstał również Reebok, który od 2006 roku został przejęty przez Adidas - Salomon AG. Bogata oferta zarówno dla kobiet i mężczyzn przyczyniła się do szybkiego sukcesu marki. Szczególnie popularne wśród kobiet są produkowane do dziś modele Freestyle i Classic.
Niemiecki Adidas i Puma, będące konsekwencją rozpadu rodzinnej firmy braci Dasslerów, nadal utrzymują się w czołówce firm produkujących obuwie i odzież sportową. Legendarne Super Stary wydane przez firmę Adolfa Dasslera właśnie przeżywają swoją kolejną młodość za sprawą blogerów z całego świata, którzy szczególnie upodobali sobie ten model.

Wracając do początków działalności Knighta i Bowermana nie można pominąć znanej na cały świat firmy Asics. Aktualnie uważa się, że to właśnie produkowane przez Japończyków buty biegowe dla sportowców technologicznie wciąż zostawiają konkurencję daleko w tyle. Starsze wzory nadal wychodzą pod nazwą Onitsuka Tiger, natomiast modelem, dzięki któremu marka zyskała światowy rozgłos były tenisówki o nazwie Mexico 66.

Rewolucja w świecie mody, która z boisk i podwórek przeniosła trampki na salony spowodowała, że dzisiaj największe domy mody systematycznie uzupełniają swoją ofertę o sportowe obuwie. Balenciaga, Burberry, Moschino, Hugo Boss mając na uwadze oczekiwania klientów starają się wychodzić im naprzeciw. W rezultacie światowi projektanci współpracują przy tworzeniu kolekcji z takimi markami, jak Nike czy Adidas.
Organizowane specjalnie eventy ściągają setki tysięcy fanów i kolekcjonerów, a poszczególne modele sygnowane nazwiskami gwiazd osiągają na licytacjach niebagatelne ceny. Dla przykładu na jednej z licytacji cena butów Air Jordan 4 Retro Eminem x Carhartt doszła do 30.000 $. Niedoceniony niegdyś trampek podbija świat i wygląda na to, że to dopiero początek.